سنجش تراکم استخوان چیست؟
سنجش تراکم استخوان چیست؟
سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری استخوان نام روشی است که با استفاده از آن میتوان سفتی و سختی و درجه محکم بودن استخوان های بدن را تعیین کرد. برای سنجش تراکم استخوان راه های متفاوتی وجود دارد ولی رایج ترین روش آن استفاده از روش DEXA است.
DEXA که مخفف عبارت Dual Energy X-ray Absorptiometry است روشی است که از اشعه ایکس برای سنجش تراکم استخوان استفاده میکند. در این روش از دو منبع، اشعه ایکس به سمت استخوانی که قصد سنجش تراکم آن را دارند فرستاده میشود.
کاربرد سنجش تراکم استخوان:
از این روش تصویربرداری بیشتر در کسانی استفاده میشود که در معرض خطر ابتلا به استئوپروز یا پوکی استخوان هستند. پوکی استخوان در ابتدا هیچ علامتی ندارد ولی میتواند موجب افزایش احتمال خطر شکستگی استخوان شود. پس در شرایط زیر توصیه می شود که از تست دانسیتومتری استخوان یا سنجش تراکم استخوان استفاده شود:
- بروز شکستگی بعد از یک ضربه خفیف
- ایجاد قوز در کمر که معمولا به علت شکستگی های مکرر مهره ها ایجاد میشود
- مصرف کورتون به مدت طولانی ( مصرف این دارو موجب پوکی استخوان میشود)
- بروز یائسگی زودرس در سنین کمتر از 45 سال
- آمنوره یا قطع پریود های قاعدگی قبل از یائسگی به مدت بیش از یکسال
- وجود بیماری های همراه با پوکی استخوان مانند روماتیسم مفصلی
- سابقه وجود شکستگی لگن در خانواده مادری
- کم بودن شدید وزن بصورتی که BMI کمتر از 19 باشد
- افراد با سابقه مصرف مداوم دخانیات و الکل
دانسیتومتری یا سنجش تراکم استخوان چگونه انجام میشود؟
دو نوع دستگاه اسکن برای سنجش تراکم استخوان وجود دارد. اسکنر های مرکزی و اسکنر های محیطی. در دستگاه های اسکنر مرکزی تراکم استخوان های مرکز بدن یعنی ستون مهره و لگن بررسی شده و در دستگاه های اسکنر محیطی تراکم استخوان های محیطی تر مانند مچ دست، مچ پا و انگشتان بررسی میشود.
در اسکنر های مرکزی ابتدا بیمار بر روی تخت دستگاه به پشت دراز میکشد. از او خواسته میشود که در حین انجام تست بیحرکت باشد. سپس دتکتور یا اسکنر Scanner دستگاه بر روی قسمتی از بدن که قصد اندازه گیری تراکم استخوان آن را دارند قرار گرفته و یک منبع اشعه ایکس پرتو را به سمت استخوان هدف میتاباند. این استخوان معمولا ستون مهره یا مفصل ران در ناحیه لگن است. این استخوان ها محل هایی هستند که بیش از بقیه استخوان ها بر اثر پوکی استخوان دچار شکستگی میشوند. اسکن یا سنجش تراکم حدود 20-10 دقیقه به طول می انجامد.
اسکنر های محیطی کوچکتر و سبکتر بوده و استفاده از آنها راحت تر است.
برای انجام تست سنجش تراکم استخوان نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد.
درمان پوکی استخوان زمانی انجام می شود که آزمایش سنجش تراکم استخوان نشان دهنده پوکی استخوان باشد.
هرچه تراکم استخوان بیشتر باشد مقدار بیشتری اشعه ایکس جذب کرده و اجازه عبور اشعه کمتری را میدهد و مقدار اشعه کمتری به گیرنده میرسد. اشعه دریافتی توسط گیرنده یا دتکتور به یک کامپیوتر رفته و میزان تراکم استخوان سنجیده می شود.